මිතුරෙක් යනු කවුදැයි ඔබෙන් ප්‍රශ්න කළහොත් ඔබ ලබා දෙන පිළිතුර කුමක් ද? ඔබේ පිළිතුරු අතර යමෙකුගේ දුක සතුට දෙකේ දී ම ළඟින් හිඳින තැනැත්තා මිතුරා ය. වැරදි දැක නිවැරැදි කරන තැනැත්තා මිතුරා ය. දුකට පත් වූ විට ඉන් මුදවා ගැනීමට වෙහෙස ගන්නේ මිතුරා ය ආදී වශයෙන් පිළිතුරු ලැබෙනු ඇත. සැබැවින්ම ඒ ලබා දෙන පිළිතුරු සාවද්‍ය ඒවා නොවේ. සැබෑ මිතුරාගේ ලක්ෂණ ඒවායෙන් ජනිත කෙරේ.
බුදුන් වහන්සේ මිතුරු කණ්ඩායම් දෙකක් පෙන්වා දී තිබේ. එනම් කල්‍යාණ මිත්‍රයන් සහ මිත්‍ර ප්‍රතිරූපකයින් ය. කල්‍යාණ මිත්‍රයන් යනු අපගේ ජීවිත වාසනාවන්ත කර ගැනීම සඳහා උදව් දෙන, උපකාර කරන පිරිස යි. මිත්‍ර ප්‍රතිරූපකයින් යනු අපගෙන් යමක් ලබාගෙන, අප වැරැදි මාර්ගයට හසු කරන කොට්ඨාසය යි. අප ඇසුරු කළ යුත්තේ මින් පළමු කොට්ඨාසයට අයත් පිරිසම ය. එම පිරිස් කොටස් 04 කි. උපකාරක මිත්‍රයා, අනුකම්පක මිත්‍රයා, සමාන සුඛ දුක්ඛ මිත්‍රයා සහ අත්ථක්ඛායි මිත්‍රයා යනුවෙනි.
උපකාරක මිත්‍රයාගේ ලක්ෂණය තමන්ට කරදරයක්, බාධකයක් පැමිණි අවස්ථාවක මිල මුදලින් සහ කාලය, ශ්‍රමයෙන් උදව් උපකාර කිරීම යි. මිත්‍ර ප්‍රතිරූපකයෙකු නම් මේ වැනි අවස්ථාවල දී මඟහැර යාමට උත්සාහ කරයි. දෙවැනි මිතුරා අනුකම්පක මිත්‍රයා ය. යම් ගැටලුකාරී අවස්ථාවක, ශෝකී අවස්ථාවක, තමාටවත් නො දැනුවත්ව ජීවිතය පරිහානියට පත් වූ අවස්ථාවක මේ තැනැත්තාගේ ලක්ෂණය වන්නේ තම මිතුරාට අනුකම්පා කොට ඒ ව්‍යසනයෙන් ගළවා ගැනීම පිණිස උපදෙස් දීම ය. අවශ්‍ය කරන කටයුතු සම්පාදනය කිරීම ය. එසේ ම දුක් තැවුල් සන්සිඳීම තෙක් මිතුරා අත නො හැර සිටී. කලණ මිතුරන්ගෙන් තෙවැනියා සමානසුඛ දුක්ඛ මිත්‍රයා ය. ඔහු ද ඉහතින් පෙන්වා දුන් ලක්ෂණයෙන් සමන්විත ය. එනම් සැප දුක දෙකේ දී ම තමන් අත නො හැර සිටීමේ ගුණය ඔහු සතුව ඇත. අත්ථක්ඛායී මිත්‍රයා යනු අර්ථයෙන් ධර්මයෙන් අනුශාසනා කරන පුද්ගලයා ය. තමා වැරැද්දක් කරන්නේ නම් එම අවස්ථාවලින් මුදවා ගෙන යහපතෙහි යෙදවීම මොහුගේ ලක්ෂණය යි. මෙම මිත්‍රයාගේ ප්‍රතිරූපක ලක්ෂණය වන්නේ ‘අපාය සහය’ යනුවෙන් දක්වන ලක්ෂණය යි.
