මහා කාරුණික වූ ලොව්තුරා ශාන්තිනායක සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්ස.!!. දෑත නළලේ බැඳ මා නමස්කාර කරමි.මාගේ නමස්කාරය වේවා.!!. ඒ උතුම් බුද්ධානුභාවයෙන්ද, ධම්මානුභාවයෙන්ද, සංඝානුභාවයෙන්ද සියලු ලෝ සතුන්ට සැප සැලසේවා! ''සබ්බ දානං ධම්ම දානං ජිනාති'' සියලු දානයන් අතර ධර්ම දානය උතුම් වේ සියල්ලෝම අවබෝධයෙන් යුතුව කියවා බලා සිත් පහන් කර ගනිත්වා !
දීඝ නිකායෙහි පාඨික වර්ගයට අයත් අග්ගඤ්ඤ සූත්‍රයෙහි ලෝක උප්පත්ති කතාවෙහි සත්වයා, ප්‍රීතිය අනුභව කරගෙන, ශරීරයෙන් හටගත්තා වූ ප්‍රභාෂ්වර බව පොළොවෙහි ඇති වූ රස ඕජාව එනම් රස පොළොව, භූමි පප්පටකය, බදාලතාව, ඇල් සහල් ආදී වූ සත්වයෝ පරිභෝග කළ සියලු දේම, මේ සත්වයන් තුළ හටගත් ලාමක අකුසල් ධර්මයෝ නිසාම විනාශ වූ ආකාරය නිකිණි පුර පසළොස්වක පෝදා සිට අප කතා කරමින් පැමිණි අතර, අද අප ආහාරය නිසා ඇතිවන්නා වූ රස තෘෂ්ණාව හේතුවෙන් සත්වයා තුළ හටගත්තා වූ අකුසල ධර්මයෝ ගැන කතා කරමු.
පටිච්ච සමුප්පාදයේ උගන්වන තුන්වන අංගය යන විඤ්ඤාණය ගැන මෙතැන් සිට කියා දෙනවා. මුලින් ම විඤ්ඤාණයේ සාමාන්‍ය ස්වභාවය අපි තේරුම් ගනිමු. ඒත් පටිච්ච සමුප්පාදයේ දී විස්තර කරන විඤ්ඤාණය ක්‍රියාවලිය ඊට වඩා වෙනස්. ඒක පටලවා ගන්න එපා, සාමාන්‍යයෙන් විඤ්ඤාණය කියන්නේ අපගේ සිතට. ඒත් සිතේ මනසේ, විඤ්ඤාණයේ සුළු වෙනස්කම් තියෙනවා. නමුත් සිත කියා ගත්තොත් මේක ලෙහෙසියි. කන්න ඕනෑ, නිදන්න ඕනෑ, වැඩපල කරන්න ඕනෑ, ධනය රැස්කරන්න ඕනෑ, ආදී වශයෙන් සිතන්නේ විඤ්ඤාණයයි.
මේ ජීවිතය මියගිය පසු ඒකාන්තයෙන් ම විපාක දෙන අකුසල කර්ම ආනන්තරීය කර්ම වශයෙන් හැඳින්වේ. ආනන්තරීය යන නම මෙහිදී යොදා ඇත්තේ කර්මයේ ස්වභාවය සලකාගෙන නොව කර්ම විපාකයේ ස්වභාවය සලකා ගෙනය. ආනන්තරීය කර්මයේ විශේෂය වන්නේ එයට ම ආවේණික වූ කර්ම විපාකයක් ඒකාන්ත වශයෙන් ම ලැබීමයි. එය ධර්ම නියාමතාවයකි.
ධර්මය දේශනා සංඛ්‍යාතය. එය බුදුරදුන්ගේ දේශනාවයි. රාග, ද්වේශ, මෝහාදීන් දුරු කරන්නට උපකාරි වන බැවින්ද, භික්ෂු , භික්ෂුණීන්ගේ ශික්ෂණය හා ආයති සංවරය පිණිස වන බැවින්ද, ප්‍රාතිමෝක්ෂාදියෙහි දක්වන ලද නියමයන් විනය නම් වෙයි. විනය ප්‍රඥප්ති සංඛ්‍යාතය.“සති” යන පාලි භාෂාමය වචනයේ අරුත “සිහිය” යන්නයි. එහි අරුත වැඩි දුරටත් විස්තර කරන ආචාර්යවරු “සරණං සති (සිහි කිරීම සතියයි) කියති. අරමුණක් ඇති සැටියෙන් සිහිපත් කිරීම සති නමින් සැලකෙන බව ඒ අර්ථ විග්‍රහයන්ගෙන් වැඩි දුරටත් කියැවෙයි
බුදුරදුන්ගේ නායකත්වයේ සුවිශේෂී ගුණය වන්නේ යථාවාදී තථාකාරි තථාවාදී යථාකාරි ගුණයයි. එනම් කියන දේ කරන බව හා කරන දේ කියන බවයි. උන්වහන්සේ ගේ සමස්ත දේශනාවන් තුළම මේ තත්ත්වය දැකිය හැකිය. ඉගැන්වීම හුදු වචන ප්‍රලාප බවට පත් නොවූහ. යමක අඩුපාඩුකම් දැකීම පහසු වුවද නිවැරදිව සිදුකිරීම අපහසුය. ඒ අතර බුදුරදුන් වචනයේ පරිසමාප්ත අර්ථයෙන්ම නායකයෙක් වූහ. උන්වහන්සේගේ භාවිතය තුළින් ඉහත ගුණය ඔප්පුකර පෙන්වූහ. එවැනි අවස්ථා රාශියක් බෞද්ධ ඉතිහාසයේ දක්නට ලැබේ.
භෞතික සැප ලෙස අත්ථි සුඛ, භෝගි සුඛ හා අනන සුඛ හා අනවජ්ජ යන සැප හතර දැක්වේ. එයින් පළමුවන අත්ථි සුඛ යනුවෙන් අදහස් වන්නේ උපයාගත් යම් චංචල හෝ නිශ්චල ධන සම්පතක් තමා සතුව ඇත. (අත්ථි) යනුවෙන් කල්පනා කිරීමෙන් ලබන සැපතයි.
නමෝ තස්ස භගවතෝ අරහතෝ සම්මා සම්බුද්ධස්ස
බුදුපියාණන් වහන්සේ එකී පරිසරය වෙනුවෙන් උන්වහන්සේගේ කෘතඤතාවය පෞද්ගලිකව පුදකරමින්, මෙම සියලු ගහකොළ පූජනීයයි වන්දනීයයි ගහට කොළට අමතරව බොහෝ දෙනා පූජනීයයි වන්දනීයයි. සෑම සතෙක්ම උපකාරකයන් වන්නේය යනුවෙන් නිහඬව අපට දැවැන්ත පාඩමක් කියාදී තිබෙනවා. එම පාඩම අපට කියාදී තිබෙන්නේ ජීවිතය පුරාවටම පාවිචිචි කිරීම සඳහායි.
ගෞරවනීය ස්වාමීන් වහන්ස, පසුතැවීම හෙවත් පශ්චාත්තාපවීම යන වචනය නිතර අප භාවිතා කරනු ලබන වචනයක්. එම මනෝභාවය තේරුම් ගැනීමත් එම මනෝභාවය කුමන ආකාරයෙන් අපට ප්‍රයෝජවත් වන්නේද? නොවන්නේද? යන කාරණාව පසුතැවීම යන කරුණට අදාලව ධර්මානුකූලව කෙසේ වටහාගත යුතු ද?
නිකිණි පුර පසළොස්වක පෝදා අප විමසන්නට වූ අග්ගඤ්ඤ සූත්‍ර දේශනා ලිපි පෙළෙහි නිකිණි මස අමාවක පෝදා එනම් අද දින ලෝකයේ උපත පිළිබඳවත්, රස තෘෂ්ණාවෙන් ලෝකයා පස් පව්, දස අකුසල්වලට යොමු වූ ආකාරය පිළිබඳවත් කරුණු පැහැදිලි කිරීමටයි බලාපොරොත්තු වන්නේ.
කාල තරුණයාටත් අනිත්‍යතාව , දුක් ස්වභාවය, අනාත්ම ස්වභාවය වැටහිලා මසුරන් මල්ල පිළිබඳව ආසාව අත්හැරියා. ඒ ආසාව අත්හරින කොට මේ ධර්මය බුදුපියාණන් වහන්සේ දේශනා කරන බණපදය, තේරෙන්න පටන් ගත්තා." බුදුරදුන්ගේ ආදර්ශවත් නායකත්වයෙන් භාරතයේ පැවැති වර්ග වාදය ප්‍රතික්ෂේප කළහ. එමෙන්ම වර්ග භේදය පදනම් කොට පවත්වාගෙන පැමිණි අනෙක් සමාජ සංස්කාරයන්ද ඉවත දැමූහ. එකල බ්‍රාහ්මණ සමාජයේ බලය රඳවා ගැනීම සඳහා ඔවුන් විසින් ඇතිකරන ලද ආශ්‍රම ධර්ම, ස්වධර්ම, යාගය, කාන්තාව පහත් කොට සැලකීම වැනි ඉගැන්වීම්ද අර්ථශූන්‍ය ලෙස උන්වහන්සේ ඉවත දැමූහ. "
නමෝ තස්ස භගවතෝ අරහතෝ සම්මා සම්බුද්ධස්ස’
තාක්‌ෂණයෙන් දියුණුවට පත්වූ ලෝකයා "තාක්ෂණය නිසා ලෝකය විශ්ව ගම්මානයක්‌වී, ලෝකයේ පාලනය මිනිසා විසින් සිදුකරනවා" යන විශ්වාසයට පැමිණ ඇත. මේ මායව තුළ ලෝකයා මොනතරම් මුලාවට පත්වී ඇතිදැයි යන්න ගැන ඔබට අවබෝධයක් ලබා ගත හැක්කේ ධර්මය අවබෝධ කරගැනීමෙන්මය. ලෝකයා සතුටුවන, ලෝකයා ජීවත්වන, ලෝකයා පාලනය කරන ඊනියා තාක්ෂණය, ක්‍රියාත්මකවන්නේ බලශක්‌තිය මඟිනි. 
