මහා කාරුණික වූ ලොව්තුරා ශාන්තිනායක සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්ස.!!. දෑත නළලේ බැඳ මා නමස්කාර කරමි.මාගේ නමස්කාරය වේවා.!!. ඒ උතුම් බුද්ධානුභාවයෙන්ද, ධම්මානුභාවයෙන්ද, සංඝානුභාවයෙන්ද සියලු ලෝ සතුන්ට සැප සැලසේවා! ''සබ්බ දානං ධම්ම දානං ජිනාති'' සියලු දානයන් අතර ධර්ම දානය උතුම් වේ සියල්ලෝම අවබෝධයෙන් යුතුව කියවා බලා සිත් පහන් කර ගනිත්වා !
බුදු දහම සහ අන් ආගම් අතර යම් කිසි සමානකම් තිබුණද ඒවායේ මූලික න්‍යාය වශයෙන් ඒවා එකිනෙකට පරස්‌පර අදහස් දක්‌වයි. එහි ප්‍රධාන ප්‍රතිවිරුද්ධ ලක්‌ෂණය වන්නේ බොහෝ ආගම් දේවවාදී සංකල්ප මත ගොඩනැඟුණ ඒවා වන අතර සර්වබලධාරී දෙවි කෙනෙක් පිළිගනී. ඒ මත සියල්ල සිදු වන බව ඒ ඒ ආගම්වල මතයයි .
විපාකාවරණය ප්‍රබල ප්‍රතිසන්ධි විපාකයකි. කෙතරම් ධර්මය ශ්‍රවණය කළද, කෙතරම් මිනිස් ආත්මයක උප්්පත්තිය ලැබුවද , සද්ධර්මය තිබුණද ,බුද්ධෝත්පාද කාලයක ජීවත්වුවත් වුවද ධර්මාවබෝධ කරගැනීමට තිබෙන අවස්ථාව අහිමි වී යයි. ප්‍රතිසන්ධිය සිදුවන අවස්ථාව තුළ මිනිස් ආත්මයක උප්පත්තිය ලැබුවද,සද්ධර්මය තිබුණද කල්‍යාණ මිත්‍රයන් සිටියද අවබෝධය කරා යාමට නොහැකි වන විවිධ ගැටළු මතුවිය හැකිය. අප ගේ උප්පත්තිය සිදුවෙද්දීම .ඇතැමි විට කන් නොඇසෙන වැනි කායික ප්‍රශ්න ඇතිවිය හැකිය. ඇස් දෙක හෝ කන් දෙකම අක්‍රිය විය හැකිය. කර්ම විපාක තිබෙන අවස්ථාවක කෙතරම් ධර්මය ශ්‍රවණය කළද ඵලක් වන්නේ නැත.
දේවතා සංයුත්තය පුරාවටම අප්‍රකට දෙවිවරුන් පිළිබඳව සඳහන් වෙයි. ඔවුන් බුදුරජාණන් වහන්සේ වෙත පැමිණ නොයෙක් ප්‍රශ්න අසන අයුරුත්, ඒ ප්‍රශ්නවලට බුදු සමිඳුන් වදාරණ පිළිතුරුත් එහි ඇතුළත්. ඇතැම් දෙවිවරුන්ගේ ගාථාවන් අපගේ ශාස්තෘන් වහන්සේ විසින් අනුමත කළ අවස්ථාවන්ද දක්නට ලැබෙනවා. සමහර දෙවිවරුන්ගේත්, මිනිසුන්ගේත් අදහස් අතර විශාල වෙනසක් නැති බව මේ දේවතා සංයුත්තය පරිහරණය කරන විට පෙනෙයි. මෙහි සූත්‍ර අසු එකක් සඳහන්ව තිබෙන අතර බුදුරජාණන් වහන්සේගේ තෙවලා දහම තුළ අන්තර්ගත වන “සගාථ වර්ගයේ” දේවතා සංයුත්තය දෙස අපගේ අවධානය යොමු කරමු.
‘සුතනු’ගේ අම්මා නැත. තාත්තා ද නැත. රැකවරණය දුන්නී ආච්චි අම්මා ය. හොඳ, නරක ගැන, ජීවිතය ගැන සුතනුට කියා දුන්නී ද ඇයයි. වීරකතා, චරිත කතා කියාදෙමින් මේ පුංචි පුතාගේ සිත එඩිතරකම් මතු කළේද ඇයයි.
තෘප්තිමත් නොවී යමෙකු සිටිනවා නම් එයට හේතුව අනවබෝධයයි. බණ පොතෙහි උගන්වන මූලිකම කාරණාව නම් තමන් කරන කියන වැඩකටයුතු පිළිබඳව අවබෝධයක් තබාගෙන ලස්සන ජීවිතයක් ගත කළ යුතු බවයි. දවසින් දවස සැම අයෙකුටම ඉගෙන ගත යුතු කාරණා ඇත. මරණය දක්වාම ඉගෙන ගත යුතු කාරණා නැතිවා නොවෙයි.
"නුවණින් විමසා බැලුවහොත් දිළිඳුකම නැතිකර ආර්ථික වශයෙන් ශක්තිමත් වීමට අවශ්‍ය දැහැමි ක්‍රම රැසක් තිබේ. ඒ සියල්ල හඳුනාගෙන නිසි පිළිවෙතකට අනුව ක්‍රියා කිරීමේ ක්‍රමයෙන් ආර්ථික වශයෙන් ශක්තිමත් විය හැකි බව චුල්ලසෙට්ඨි ජාතකයෙන් පෙන්වා දෙන ආදර්ශයයි. "
සිඟාලෝවාද සූත්‍රයෙහි වදාළ පරිදි පාප මිත්‍රයින් සිව් දෙනෙකි. හිස් අතින් නිවසට පැමිණ නොයෙක් හිතවත්කම්, ඇඟෑලුම්කම් පෙන්වා නොයෙක් ලෙසින් ඇති නැති ගුණ වර්ණනා කොට මිතුරාගෙන් යම් කිසිවක් ගෙන යන්නට මාන බලන ‘අඤ්ඤදත්ථූහර’ මිත්‍රයා ඉන් පළමුවැන්නාය.
අද මාතෘකාව සඳහා තෝරාගනු ලැබූයේ මජ්ක්‍ධිම නිකායේ ඕපම්ම වර්ගයට අයත් කකචූපම සූත්‍ර දේශනාවයි. එනම් කියත උපමාකොට වදාළ දේශනාවයි.
ශරීරය පිළිබඳව ඇතිවන්නාවූ මනස්කාන්ත නිසරු හැඟීම් හා ශරීරයත් සමඟ ඇතිවන්නාවූ ඇලීම් නවතා දැමිය හැකිය. ඇලීම් සහ ගැටීම් යන දෙකම නවතා දැමිය හැකි වන්නේ ශරීරය පිළිබඳව මනා අවබෝධයක් ඇතිකරගත් විටයි.නිවනට බාධාවක් වන්නේ ද ඇලීම සහ ගැටීමයි.
“සගාත වර්ගය” ඉතා සුන්දරයි. මෙහි සාමාන්‍ය ජීවිතයේ යහපත උදාකර ගැනීමට මංපෙත් මේ ධර්ම කොටසේ සඳහන් වෙනවා. විශේෂයෙන් සදාචාර උපදේශයන් මෙහි ඇතුළත්. දේවතාසංයුත්තයේ භික්ෂූන් වහන්සේට අදාළ කරුණු, ගිහි ජනතාවට අදාළ කරුණු, සමස්ත සමාජයට අදාළ කරුණු ඇතුළත් වෙනවා.
අවිවාහක ගිහි ජීවිතය පෙරදිග රටවල වැදගත් කොට නො සලකයි. ගිහියෙකු නම් විවාහවිය යුතුය, නො එසේනම් පැවිදිවිය යුතුය යන්න පිළිගත් අදහසකි. බෞද්ධ සාහිත්‍යයේ තරුණ වියේ දී විවාහවීමත් සාර්ථක පවුල් ජීවිතයක් ගෙවීමත් සඳහා සැපයෙන උපදේශ රාශියක් වේ.
විශ්වාසය කොටස් දෙකකට බෙදෙන අතර එය මිථ්‍යා විශ්වාස සහ සත්‍ය විශ්වාසයයි. විශ්වාසය තවදුරටත් සත්‍යයක් වනවාද? යන්න සලකා බැලිය යුතුයි. සැම විශ්වාසයක්ම සත්‍යයක් බවට පත්වන්නේ නැහැ. නමුත් සත්‍යයක් නම් , අප එය විශ්වාස කළ යුතුයි. මිථ්‍යා විශ්වාස යනු වැරැදි විශ්වාස වෙයි. මිථ්‍යා විශ්වාස තුළ සත්‍ය සෙවිය නොහැකිය.