පේත අපාය යනු කුමක්ද? ( ‘බුදු දහමෙහි අපාය සංකල්පය’ ලිපි මාලා අංක – 13 )

 බුදු දහමෙහි අපාය සංකල්පය ලිපි මාලා අංක – 12 කරපු පවකින් නිරයෙ ඉපදී දුක් ගිනිද සසරෙදි විඳී

යම් අයෙක් මිය ගොස් දින හතකට පසු දානමානාදි පින්කම් කොට පින් අනුමෝදන් කිරීම සෑම බෞද්ධයෙකුගේ සිරිතක් බවට පත්ව ඇත. එහෙත් අප දෙන මේ පින් මිය ගිය සෑම දෙනාටම අනුමෝදන් විය නොහැකි අතර එම පින් ලබාගත හැක්කේ ‘පරදත්තුපජීවි’ යන ප්‍රේත කොට්ඨාශයට පමණක් බව ධර්මයේ සඳහන් වේ.

දේවත්වයට පත්වන භාර්යාව

උඳුවප් පුර පසළොස්වක පොහොය දින ශ්‍රී ලංකාවාසීන්ට පමණක් නොව සමස්ත ලෝකවාසී බෞද්ධ ජනතාවට ම අතිශ්‍රේෂ්ඨ දවසක් බවට පත් වෙනවා. එයට ප්‍රධානතම හේතුව දැනට මේ ලෝකයේ ජීවමාන අති පෞරාණික වෘක්ෂය ලෙස සම්භාවනාවට ලක්ව අනුරාධපුර උඩමලුව විහාරයෙහි ජීවමාන ශ්‍රී මහා බෝධීන් වහන්සේයි.

රහතන් වහන්සේ වැඩි මඟ

ශ්‍රද්ධාවන්ත පින්වතුනි

ලොව්තුරා තථාගත අර්හත් සම්බුදු පියාණන් වහන්සේගේ පහළවීම තරම් උතුම් ශාන්තියක්, සැනසීමක් ගෙන දෙන තවත් කරුණක් නම් දෙව් මිනිස් ප්‍රජාව සහිත මේ තුන්ලෝකයටම නැත. ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පන්සාලිස් වසක් මුළුල්ලේ දේශනා කොට වදාළ ශ්‍රී සද්ධර්මය තුලින් තමයි අපට මේ සසර කතරින් නිදහස් වීමට අවකාශය ලැබෙන්නෙ. ඒ නිසා ඒ භාග්‍යවත් බුදුපියාණන් වහන්සේ දේශනා කරපු ධර්මය අප ඉතාමත් ශ්‍රද්ධාවෙන් ඉගෙන ගෙන මේ සසරින් නිදහස් වෙන්න කල්පනා කරන්න ඕන.

පිරිත් පොත් වහන්සේ

පිරිත් දේශනාව බෞද්ධ ජනතාවගේ නොමද ගෞරවාදරයට පාත්‍රවූ දේශනා විශේෂයකි.වහන්සේ යන ගෞරව නාමයෙන් හඳුන්වන ග්‍රන්ථ දෙකක් අපේ ධර්ම සාහිත්‍යයේ ඇත. එනම් පිරිත් පොත් වහන්සේ හා ජාතක පොත් වහන්සේ යනුවෙනි. මෙලොව ආරක්ෂාව ඇති කරණ දේශනා ඇතුළත්ව ඇති බැවින් පිරිත් පොත් වහන්සේ යනුවෙන් හඳුන්වා ඇත. හුදී ජන පහන් සංවේගය පිණිස ලියන ලද සිංහල බණ කථාවක් බැවින් ජාතක පොතට ජාතක පොත් වහන්සේ යන ගෞරව නාමයෙන් සලකා ඇත.

සැපය හා සම්පත් කළමනාකරණය

බුදු දහමට අනුව සැපය ලාභයයි. සාමාන්‍ය ජීවිතයේ දී බොහෝ පිරිස් ප්‍රාර්ථනා කරනුයේ මේ තත්ත්වයයි. මොන ඉන්ද්‍රිය මෙහෙයවා ක්‍රියා කළ ද සැප හෝ දුක දැනෙනුයේ මනසටයි. සැපය ලැබීමට භෞතික සම්පත් මෙන් ම සිතිවිලි කළමනාකරණය කරගැනීම අත්‍යාවශ්‍ය වේ.

සිත සාදාගැනීම

සිහිය, නුවණ තිබෙන කාලය තුළ දී අප අප්‍රමාදී ව ධර්මයේ සිත පිහිටුවාගෙන මේ ලැබුණු මනුෂ්‍ය ජීවිතයෙන් උපරිම ප්‍රයෝජන ගතයුතු වේ. සිහිමුලා වූවාට පසු මනුෂ්‍ය ජීවිතයේ වටිනාකම පිළිබඳව අවබෝධ නොවේ. සිහිමුලා වූ කෙනෙකුට ධර්මය කියා දී කුසලයක හිත පිහිටුවීමට නොහැකි නිසා ධර්මානුකූල නොවු තැන්තතා පරිපූර්ණ වූ ආශා ඇතිව නො සන්සිඳුණු ආශා ඇතිව නොයෙක් බලාපොරොත්තු ඇතිව අපේක්ෂා සහිතව මිය යාමට ඉඩ ඇත. ඔහුට කර්මය පිළිසරණ කරගෙන කර්මානුරූපීව උපතක් කරා යාම මිසක් වෙන පිහිටක් නැත. නමුත් ධර්මානුකූල පුද්ගලයා ඊට වෙනස් ය. සෑම විටම සිහියෙන් ඉන්න පුරුදු වූ නිසා මරණාසන්න මොහොතේදීත් කුසල ශක්තියෙන් යුක්ත වේ

කරපු පවකින් නිරයෙ ඉපදී දුක් ගිනිද සසරෙදි විඳී ( බුදු දහමෙහි අපාය සංකල්පය’ ලිපි මාලා අංක – 12 )

බුදු දහමෙහි අපාය සංකල්පය’ ලිපි මාලා අංක – 11  නරකයට යන උවදුරු කිසිත් නොකරනු නිරතුරු

මෙම ලිපියෙන් සතර අපායෙහි විස්තර වන නිරය හෙවත් නරකය පිළිබඳ විස්තරයන් අවසන් වන අතර සෙසු ලිපිවලින් ඉතිරි අපායන් වන ප්‍රේත තිරිසන් හා අසුරු යන අපායයන් පිළිබඳ විස්තර ඉදිරිපත් කරනු ලැබේ.

ගැඹුරු විලේ ගැඹුර එලෙසම දැකීම

යම් කෙනෙක් උත්තමය භාවයට යන්නට අතිපාරිශුද්ධභාවය සමීපකර ගන්නට සිත සංවර කර ගන්නටනම් පවිවේකි සැපය මෙන්ම සිත ගත නිවීයන සද්ධර්ම කාරණාවක්, බුද්ධ දේශනාවක් සිතට ගැනීමට වටිනවා. ඒ සඳහා සුන්දර පරිසරය මෙන්ම නිසොල්මන් වන ලැහැබ උපකාර වෙනවා.

සැපතට යොමුවීම

සැප ලැබීම පිළිබඳව බුදුසමය ප්‍රතික්ෂේප කොට නැත. මෙහිදී සැපය ප්‍රධාන කොටස් කිහිපයකට බෙදා දක්වා ඇති අයුරු ත්‍රිපිටකයේ අන්තර්ගත විවිධ සූත්‍රානුසාරයෙන් අවබෝධ කරගත හැකිය.

උතුම් සිව්සස් දහම් අවබෝධයෙන් ජීවිත යථාර්ථය දකිමු

මාගේ යැයි කවා, පොවා, නහවා, පිරිසුදු කරමින් පැවැත්වූ මේ ශරීරයත් මොනයම් හෝ වෙලාවක මෙලොව තබා විඤ්ඤාණයට බැහැර වී යාමට සිදුවේ නම්, මගේ කියා සිතන, දෑතින් අල්ලාගෙන සිටින, ලියා තිබෙන, යම් තැනක තැන්පත් කරගෙන පවතින වස්තුවක් වුවද හටගත්තා වගේ ම නැසෙන සුළුයි.

බොදු සාහිත කෙතයි සොබාදහමේ අසිරියයි

බුදුරජාණන් වහන්සේ තරම් සොබාදහම අගේ කළ සොබාදහම තුළ ජීවත් වූ ශාස්තෘවරයෙක් තවත් නැති තරම්ය. උන්වහන්සේ සොබාදහම අගේ කළේ එහි ඇති චමත්කාරයට වඩා ඒ තුළ ජීවත් වීමෙන් ඇතිවන සිතේ සැනසීම නිසාය.

නරකයට යන උවදුරු කිසිත් නොකරනු නිරතුරු ( බුදු දහමෙහි අපාය සංකල්පය’ ලිපි මාලා අංක – 11 )

බුදු දහමෙහි අපාය සංකල්පය  ලිපි මාලා අංක – 10 නිතර දුක් පැතිර ඇති තැනකි නරකය

පසුගිය ඉල් අව අටවක පොහෝ දිනයේ පළවුණ ලිපියෙන් අප සාකච්ඡා කළේ වේළුනද නරකයේ පටන් ගීතග්ගි නරකය දක්වා නිරිසතුන් විඳින දුක්ගැහැට විමසා බැලීමටයි. අද දින ද තවත් එබඳු නරකයන් කිහිපයක් පිළිබඳ කෙටියෙන් විමසා බලමු.

සමාජයේ පුද්ගලයාට පැවැරෙන වගකීම්

නමෝ තස්ස භගවතෝ අරහතෝ සම්මා සම්බුද්ධස්ස
‘කතමාච ව්‍යග්ගපජ්ජ සීල සම්පදා පාණාතිපාතා පටිවිරතෝ හෝති අදින්නාදානා පටිවිරතො හෝති කාමෙසුමිච්ඡාචාරා පටිවිරතොහෝති මුසාවාදා පටිවිරතො හෝති සුරාමෙරය මජ්ජපමා දට්ඨානා පටිවිරතෝ හෝති.’

දැනුම කුසලතා සහ විනයෙහි සංවර්ධනයෙන් චිත්තාවේග සමනයකට

බුදුහිමියන් අපට යෝජනා කරනුයේ නිරන්තරයෙන්ම අංග තුනකින් අපගේ මනස සංවර්ධනය කළ යුතු බවයි. ඉන් පළමුවැන්න වනුයේ බාහුසිප්පංච බහුශ්‍රැත බව, දැනුවත්භාවය, අවබෝධය පිරි ජීවිතයක් අප තුළ ගොඩනගා ගත යුතු බවයි.

ධම්මදින්නා මහරහත් තෙරණින් වහන්සේ

අලාමක ප්‍රඥා ඇති ගෞතම සම්බුදුපියාණන් වහන්සේගේ එහිපස්සික වූ ශ්‍රී සද්ධර්මයෙන් සැනසුනු ඒ උතුම් ගෞතම සම්බුදු සසුනේ ධර්මකථික තෙරණින් වහන්සේලා අතුරින් අග්‍ර වූ ධම්මදින්නා මහරහත් තෙරණින් වහන්සේගේ උත්තරීතර ගුණයන් පිළිබඳව සිත් යොමු කරමින් ඒ ගුණ හඳුනා ගනිමු. සිත් පහදවා සැනසෙමු.

ආර්ථික කළමනාකරණය හා සදාචාරය

මුදල් සම්පාදනය කරගනිමින් ආර්ථික දියුණුව සලසා ගැනීමත් ඒ තුළ භෞතික දියුණුව ඇතිකර ගැනීම සම්බන්ධයෙන් බුදු දහම තුළ තහනමක් නැත. කාමභෝගී ගිහියන්ට මිල මුදල් අවශ්‍යය. මන්ද යත් දිළිඳු බව ගිහියාට දුකක් ලෙස බුදු දහම අවධාරණය කරන බැවිනි. එසේමුත් සදාචාර සීමාවන් උල්ලංඝනය කරමින් සිදුකරන ආර්ථික කළමනාකරණයට හෝ මුදල් සම්පාදනය පිළිබඳ බුදු දහමේ එකඟතාවක් නැත.

පැහැබර සිත ජීවිතය විනිවිද දකී

ගෞතම බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ශ්‍රාවකයින් වන අප හට බුදු සසුන තුළ කළ යුතු දේ බොහෝමය. තිසරණය පිළිබඳව ප්‍රසාදය බහුල කර ගැනීම, සිත, කය, වචනය සංවර කර ගැනීම, සිතෙහි සමාධියක් උපදවාගැනීම, පිරිසුදු ධර්ම ඥානයක් තුළින් ප්‍රඥාව දියුණු කර ගැනීම ආදී ශාසනික පිළිවෙත් ඒ අතර ප්‍රධානම කරුණු වේ.

දෙලොව සැනසුම ලැබෙන දැහැමි දිවි පැවැත්ම

නමෝ තස්ස භගවතෝ අරහතෝ
සම්මා සම්බුද්ධස්ස........

යෝ ධම්ම චාරි කායෙන
වාචාය උද චේතසා
ඉධෙවනං පසංසන්ති
පෙච්ච සග්ගෙ පමෝදතී

පින්වත්නි,

නිතර දුක් පැතිර ඇති තැනකි නරකය බුදු දහමෙහි අපාය සංකල්පය ලිපි මාලා අංක – 10

බුදු දහමෙහි අපාය සංකල්පය  ලිපි මාලා අංක – 09 අකුසලයෙන් යනු එපා දුකින් පිරි තැන් අපා

ඉල් පුර පසළොස්වක පෝදා ලිපියෙන් අප සාකච්ඡා කළේ සිල්වතුන්ට ගරහා අපා දුක්වින්ද නිරිසතුන්ගේ ස්වභාවයන් විමසා බැලීමටයි. අද ලිපියෙන් නිරිසතුන් විදිනා විවිධ දුක් පිළිබඳ තවදුරටත් විමසනු ලැබේ.

අසහනකාරී මනෝභාවයන්ගෙන් නිදහස් වන්නේ කෙසේද?

සාමාන්‍ය පෘථග්ජන පුද්ගලයා තුළ මාන්නය පවතී. පෘථග්ජන සිතක සාමාන්‍ය ස්වභාවය එය වුවද මෙම සංසාර සාගරයෙන් එතෙර වීමට නම් මාන්නය මුලිනුදුරා දැමිය යුතුමය. විවිධාකාරයෙන් මනසට පැමිණෙන්නාවූ අකුසල සිතිවිලි ඉවත් කර ගැනීමට වෙර වීර්යය ගත යුතු අතර ඒ සඳහා කැපවන පුද්ගලයන්ට ලොව්තුරා බුදුපියාණන් වහන්සේගේ සම්මා සම්බුද්ධ ශාසනය තුළදීම අරහත් තත්වයට පත්වීමට එය උපකාරි වනු ඇත. අපගේ සිතට පැමිණෙන විවිධාකාර වූ මාන්නයන් පිළිබඳව අවබෝධයක් අප තුළ ගොඩනගා ගත යුතුයි.

යහ පාලනය වූ කලී

යහ පාලනය වූ කලී දැහැමිව කටයුතු කිරීමයි. දැහැමිව කටයුතු කිරීම යනු 'සත්‍යයේ පිහිටා' ක්‍රියාකිරීමයි. අපි මෙය 'ධාර්මික රාජ්‍යය' නමින් හඳුන්වමු. දැහැමි යහ පාලනයක්‌ බිහි කිරීමට තනි එක්‌ පුද්ගලයකුට පමණක්‌ පුළුවන් කමක්‌ නැත. ඒ සඳහා ප්‍රධාන පුරවැසියා වන රජු හෝ ජනපති, අගමැති මැති ඇමැතිවරුන් දේශපාලන නායකවරුන්, රජයේ නිලධාරීන් මෙන්ම සිවිල් පුරවැසියන් යන සියලු දෙනා විසින්ම සත්‍යයේ පිහිටා ක්‍රියා කළ යුතුය

මෙම දස කරුණු සිදු නොකරන තැනැත්තා මෙලොවදී ද, පරලොවදී ද තැවෙනු ඇත

'දස ඛලු ඉමානි ඨානානි යානි බුබ්බේඅකරිත්වා

ස පච්ඡා මනුතප්පතී ඉච්චෙවාහ ජනසන්ධො'

මෙම කරුණු දසය කලින් නොකරන්නා වූ තැනැත්තා හට පසුව තැවෙන්නට වේ යෑයි මහ බෝසත් ජනසන්ධ රජතුමා අනුශාසනා කළේය.

(ජන සන්ධ ජාතක කතාව ඇසුරිණි.)

හොඳ ළමයකු නොව අවබෝධාත්මක ළමයකු වන්න

පිංවත් ඔබ ගෘහ ජීවිතයේදී තමන්ට අසන්නට, දකින්නට, සිතන්නට, අකමැති සිද්ධියක්‌ නිසා බිරිඳ, ස්‌වාමිපුරුෂයා, දරුවා, දෙමාපියන්, ඥාතිවරයා, අසල්වැසියා නිසා නැති ආස්‍රවයන් ඇති කරගන්නවා. 

අස්ථිර ලොවෙහි ස්ථිර කිසිවක් තිබේද?

ඉල් පුර අටවක පෝදා දහම් සාකච්ඡාවෙන් ඔබට පැහැදිලි කළා සේ ඉල්පුර පසළොස්වක පෝදා තෘෂ්ණාවෙන් බැඳුණු මේ ජීවිතය ගැන සරල ලෙස නිදසුන් මඟින් පැහැදිලි කර විමසා බලමු.

වර්තමාන පරිසරය තුළ ඇති වී නැතිව යන මේ සංස්කාර වස්තූන් මගේ කර ගනිමින් හඬන, වැළපෙන, පස්පව් සිදු කරන මනුෂ්‍යයන් කොපමණ සිටිත් දැයි තේරුම්ගත හැකිය. ඔබ ද එවැනි කෙනෙක් දැයි, ඔබ විසින් තම සිතින්ම විමසා බැලීම වටී. වැරැදිලාවත් ඔබත් එවැනි කෙනෙක් නම් වහාම එම අනවබෝධයෙන් බැහැරවීමට මේ දහම් කතාව උපයෝගී කරගත යුතු බව මෙත් සිත් පෙරටුව සිහිපත් කරමු.

අකුසලයෙන් යනු එපා දුකින් පිරි තැන් අපා (බුදු දහමෙහි අපාය සංකල්පය’ ලිපි මාලා අංක – 09)

බුදු දහමෙහි අපාය සංකල්පය’ – ලිපි මාලා අංක – 08 සසර වසන තුරු අපා දුක එපා

සූචක නරකය

මෙහි දිග, පළල හා ගැඹුර පෙර මෙනි. මෙහි උපදින නිරිසතුන්ට යමපල්ලන් විසින් ගිනිගෙන දිළිසෙන ඉඳිකටුවැනි උල් ඇති ආයුධවලින් අනිති. කට ඇර ලෝදිය වත් කරති. මෙයින් අපමණ වේදනාවට පත්වන නිරිසතුන් එයින්ම මැරෙති. කර්ම බලයෙන් නැවතත් උපදිති. නැවතත් යමපල්ලන් විසින් එසේ කරති. මෙහි ඉපදී දුක් විඳින්නේ තැන තැන ඇවිද කේලාම් කියා ඔවුනොවුන් භේද කළ අයයි.

නිසල සිත ගෙනෙන සෙත

චරිත ස්වභාවය අනුව භාවනා කිරීම සඳහා කමටහන් තෝරා ගැනීම වැදගත් වන අතර භාවනාවට අවශ්‍ය මූලික අවබෝධයත්, පසුබිමත්, සීලයත්, සම්පූර්ණ කොට ගෙන අනතුරුව සමාධි හා විපස්සනා භාවනා ක්‍රම දෙකින් සමාධි භාවනාව ආරම්භ කිරීම යෝග්‍ය වේ.

සැපත සොයා ගොස් දුකෙහි අතරමංවීම (නන්දති සූත්‍රය)

පූජ්‍යපාද ගලිගමුවේ ඥාණදීප හිමි 2015-11-27

බලවත් ආලෝකය ප්‍රඥාවයි

අපගේ සිත ස්වභාවයෙන්ම ප්‍රභාශ්වරයි. බාහිරෙන් එන අකුසල් සිතිවිලි ප්‍රභාශ්වර සිත අපිරිසුදු කරනවා. නමුත් පිරිසුදු අචල සිතක් තිබීමෙන් බුදුබණ පදයක් දරා ගන්න වාසනාවක් ඇති වෙනවා. බුදු බණපද සිතට ගත් විට ජීවිතය නිවෙනවා. සිත නිවෙනවා. ඒ වගේ කායික ක්‍රියාව ඉතාමත් නිවැරැදි වෙනවා.

සත්‍යාවබෝධයට ප්‍රතිපක්ෂ වන දිට්ඨි උපාදානය

“දිට්ඨි” යන පාලි වචනය “දැකීම” දුටු දෙය යන අර්ථයෙහි යෙදේ. “උපාදාන” යනු දැඩිව අල්ලා ගැනීමයි. හෙවත් දෘඪ ග්‍රහණයයි. මෙම වචන දෙකෙහි සරල අර්ථය එසේ වුවද එහි පදගතාර්ථය ඉක්මවා ගිය පුළුල් දාර්ශනික අර්ථයක්ද දක්නට ලැබේ.

පෙර දුන් දෙයම සසර දී ලැබෙයි

බුදුරජාණන් වහන්සේ සැවැත්නුවර ජේතවනාරාමයෙහි වැඩ වාසය කරන සමයෙහි “සන්තකාය” නමින් භික්ෂූන් වහන්සේ නමක් වැඩ වාසය කළා. “සන්තකාය තෙරුණ් වහන්සේ” එම ප්‍රදේශය තුළ ප්‍රසිද්ධව වැඩ සිටි හිමි නමකි. උන්වහන්සේගේ නම කියූ පමණින් ඒ තරමටම ප්‍රසිද්ධ ස්වාමීන් වහන්සේ නමක් බවට පත්වූයේ උන්වහන්සේට තිබූ නමෙහි අර්ථයෙන්ම කටයුතු කළ නිසයි.

අත්හැරීම

 මධ්‍යම ප්‍රතිපදාව නම් වූ ආර්ය අෂ්ඨාංගික මාර්ගය තෝරාගත් භික්‌ෂු - භික්‌ෂුණි, උපාසක - උපාසිකා සිවුවනක්‌ පිරිස අන්ත දෙකක්‌ හළ යුතුය.

දියුණු වන්න ඕනෑ නම් සිහිකල්පනාව ඕනෑමයි

ලොවුතුරා බුදුරජාණන් වහන්සේගේ දහමට අනුව කටයුතු කරන්නට නම් සිහිකල්පනාවෙන් යුතුව වැඩකටයුතු කළ යුතුයි. සිහිකල්පනාව නැත්නම් කිසිම කෙනෙකුට දියුණුවක් ලබන්න පුළුවන්කමක් නෑ. අධ්‍යාපනය කඩා වැටෙනවා. වෙළෙඳාම්, රැකී රක්ෂාව කඩා වැටෙනවා. දියුණුවක් ලබන්න පුළුවන්කමක් නෑ. ගෙදරදොර වැඩකටයුතු පවා සාර්ථකව සිදු කරන්නට අත්‍යඅවශ්‍ය කාරණයක් හැටියට පෙන්වන්නේ සිහි කල්පනාවයි.

එය අප්‍රමාදය කියලා හඳුන්වනවා. එහෙනම් තථාගත ලොවුතුරු දහමට අනුව බණ භාවනා කිරීමෙන් එය දියුණු කරගන්න වාසනාව ලැබෙනවා. විශේෂයෙන් පින්කමකින් උසස් ආනිශංසයක් ලබන්නට නමි ඒ පින්කමෙන් විශේෂ ආනිසංසයක් ලබන්නට ඕන. ඒක ලොකු දියුණුවක්. ඒ වගේම වෙළෙඳාමකින් ලොකු දියුණුවක් ලබන්නට නම් ඒ වෙළෙඳ කාර්යය ඉතාම සිහිකල්පනාවෙන් කරන්නට ඕන.

බුදුහිමි මස් මාංශ ගැන දැක්වූ ආකල්පය

මස් මාංශ පරිභෝජනය ගැන ජීවක වෙදතුමාට දේශනා කළ - ජීවක සූත්‍රය ~

1. මා විසින් මෙසේ අසන ලදි. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ රජගහනුවර (කුමාරයෙකු විසින් පෝෂණය කරන ලද හෙයින්) කෝමාරභච්ච නම්වූ ජීවක යන්ගේ අඹ උයනෙහි (කරවන ලද විහාරයෙහි) වැඩ වාසය කරති. එකල්හි වනාහි ජීවක නම් කොමාරභච්ච තෙමේ භග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් තැනක්හිද එතැනට පැමිණියේය. පැමිණ භග්‍යවතුන් වහන්සේට වැඳ එක් පැත්තක සිටියේය. එක් පැත්තක සිටි ජීවක නම් කොමාරභච්චතෙමේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙය කීයේය. ,ස්වාමීනි, මා විසින් මෙය අසනලදී. .

පටිච්චසමුප්පාදයේ අංග ගැන දැන ගනිමු

 දැන් අපි පටිච්චසමුප්පාදයේ අංග ටිකට යොමු වෙමු- "විඤ්ඤාණ, නාමරූප, සළායතන, ඵස්‌ස, වේදනා" කියන ඒවාට.

කුසල් වැඩිකර ගත හැක්‌කේ කෙසේද ?

 මහා මංගල සූත්‍රය නොදන්නා නොඇසු බෞද්ධයෙකු මෙලක සිටිතැයි සිතිය නොහැක. මංගල කරුණු 38 කින් සමන්විත මෙම සූත්‍රයේ පළමුවැනි මංගල කාරණය 'අසේවනාච බාලානං' යනුවෙන් හැඳින්වේ.

පින් පල නෙළාගත හැකි උතුම් පින් කෙත

පිළිවෙත් සරු මහ සඟ රුවනෙහි ගුණ ගැයෙන සඟ ගුණ පාඨයෙහි සඳහන් වන අවසන් ගුණය අනුත්තරං “පුඤ්ඤක්ඛෙත්තං ලෝකස්ස” ගුණය පිළිබඳව මෙසේ දැනගනිමු.
ලොව වෙසෙන ගොවියෝ කෙත්වල බීජ වපුරනවා. බීජ වපුරන්නේ සරුඵල ලබන්නයි. වැපුරු බිජුවේ සරුඵල ලබන්නනම් කෙත ද සරු විය යුතු වෙනවා. කෙත ද සුදුසු විය යුතු වෙනවා. මනාකොට ජලය යොදා පොහොර යොදා සී සා සකසා ගත් කෙතක් විය යුතු වෙනවා. සරු කෙතක තිබිය යුතු අංගයන් පිළිබඳව අංගුත්තර නිකායේ අට්ඨක නිපාතයේ ඛෙත්තූපම සූත්‍රයේ දක්වා තිබෙනවා.

තම සිතින්ම සෙවිය යුතු සැනසීම

දිය බිඳුවකින් පටන් ගන්නා ගංගාවක ආරම්භය පිවිතුරුය. ගඟ කෙමෙන් කෙමෙන් පහළට ගලා යත්ම විවිධ වූ අපවිත්‍ර දේ එක්වීමෙන් බොහෝ සෙයින් අපවිත්‍ර වේ. මිනිස් මනසේ ස්වභාවය ද මීට සමාන කළ හැකි වේ.

අනුත්තරීය ධර්ම

අප ජීවත් වන ලෝකයේ අපේ සිත ඇදෙන බැඳෙන විවිධ කරුණු කාරණා පවතිනවා. ඒ වෙනුවෙන් අපි විවිධ ක්‍රියාකාරකම් පවත්වනවා. ඒවා පිළිබඳ හොඳින් කරුණු විග්‍රහ කරලා බැලුවොත් ඒ බොහෝ ක්‍රියාකාරකම් අපේ මෙලොව තාවකාලික සුවපහසුව හෝ තාවකාලික වින්දනය සඳහා හේතු වෙනවා.

කාමේසුමිච්ඡාචාරා හෙවත් වැරදි ලෙස මෙවුන් දම් සේවනය කිරීම

අරියකන්ත ශීලය හෙවත් පඤ්චසීලයේ තෙවන සිල්පද ''කාමේසු මිච්ඡාචාරා වේරමණී සික්‌ඛාපදං සමාදියාමි'' යනුයි. එහි සාමාන්‍ය අදහස ''මම කාමයෙහි වරදවා හැසිරීමෙන් වළකින සිල්පදය සමාදම් වෙමි'' යනුයි.

ඔබත්, යහපත් නිවසක හිමිකරුවකු වන්න

බුදුරදුන් සදෙසා වදාළ නිවාස පහ

 මිනිස්‌ ප්‍රජාවගේ ජීවත්වීම උදෙසා කාරණා හතරක්‌ විහේෂ වශයෙන් බලපාන බව පෙනේ. එම කාරණා හතර ගිහි පැවිදි දෙපක්‌ෂයටම බලපාන කරුණුය. නමුත් පැවිදි පක්‌ෂය තුළදී මේ කාරණා හතර වෙනත් නම්වලින් හඳුන්වන නමුත් අර්ථයෙන් එකහා සමානය. ගිහි ජීවිත ගතකරන අපට ජීවත්වීම සඳහා ඇඳුම්, පැළඳුම්, ආහාර-පාන, ගෙයක්‌-දොරක්‌ මෙන්ම ලෙඩ රෝග සඳහා බේත් හේත් අත්‍යවශ්‍ය වේ. පැවිදි ජීවිතය තුළදී එම කාරණා චීවර, පිණ්‌ඩපාත,

මිනිසා හඳුනාගැනීම උදෙසා වූ කළයේ උපමාව

 නමෝතස්‌ස භගවතෝ අරහතෝ සම්මා සම්බුද්ධස්‌සෘෘෘ
'චත්තාරො මේ භික්‌ඛවෙ කුම්භා. කතමේ චත්තාරො?

සුභාවිත සිතින් වසනු හැක තුටින්

මිනිස්‌සු වෙච්චි අපි හැමෝම කැමැතියි සතුටින් ජීවත්වෙන්න. ඒත් මිනිස්‌සු දන්නේ නැහැ සතුට කියන්නේ මොකක්‌ද කියලවත්. ජීවිතය හරියට ධාවන පථයක්‌ වගෙයි. හැමෝම තරග කරනවා, සතුට නම් වූ දිනුම් කණුව ළඟට යන්න. ඒත් ඒ දිනුම් කණුව මිරිඟුවක්‌ වගේ ළං වෙන්න වෙන්න තව තවත් ඈතටම යනවා. මිනිස්‌සුන්ගේ සිත්වල ඇති ආශාවන්වල අනන්තයක්‌ නැහැ. අපි හැමදාම මොකක්‌ හරි පස්‌සේ යනවා. හිත වැටෙනකන් යනවා.

භාවනාව අතිශයින්ම ගැඹුරු විෂයකි

ලොවුතුරා බුදුරජාණන් වහන්සේ මහා කරුණාවෙන් අපට අනුශාසනා කළ ඒ ධර්ම මාර්ගයේ, ධර්ම ප්‍රතිපදාවේ ප්‍රායෝගිකව යෙදෙන්නට අප අදහස් කරනවානම්, සතිපට්ඨාන දේශනාව භාවනා යමකු සිදු කරන්නේ නම්, ඒ භාවනාවට යෙදෙන්න ප්‍රථම අප දැනගතයුතු බොහෝ කරුණු ඒ තුළ ඇත කියා අප විශ්වාස කරනවා.

ජීවිතයේ රෝමකූපයක් තරම් අයිතියක්වත් අපට තිබේද?

වප් අමාවක පොහොය දිනයේ කතා කළ “ගද්දුලබද්ධ” සූත්‍ර දේශනාවට අනුව සිතේ හටගන්නා වූ කාමච්ඡන්දය ගැන විස්තරාත්මකම සාකච්ඡා කළ අප, අපගේ සිතට මීළඟට සිදුවන්නේ කුමක් ද? අර රූපය නම් වූ සංඛතය “උප්පාද ඨිති භංග” වශයෙන් හට අරගෙන වෙනස් වෙමින් නැතුව යන විට ශෝකයට පත්වීමයි. දුකට පත්වීමයි. ළයේ අත්ගසා ගැනීමයි. වැළපීමයි. මුලාවීමයි. මේ විදිහට කනෙන් ලබන ශබ්දයත්, නාසයෙන් ලබන ආඝ්‍රාණයත්, දිවෙන් ලබන රසයත්, කයට හසුවන ස්පර්ශයත්, මනසින් ලබන සිතිවිළිත් ශෝකයකට හේතුවක් කර ගනී.

මේ ජීවිතයට මඟ කියන සංසාර පුරුදු

තථාගතයන් වහන්සේ ලොවට පහළ වී දුක් වි ඳින අපට ඒ දුකෙන් නිදහස් වන මාර්ගය දේශනා කොට වදාළා. මුල, මැද, අග පිරිසුදු ඒ දහම් මඟේ යන පුද්ගලයාට අවසානයේ පෙනෙන නිජබිම මුණගැසෙන බව උන්වහන්සේ වදාළා.

මුත්තා මහරහත් තෙරණින් වහන්සේ

අසිරිමත් වු ප්‍රඥාවකින් හෙබි භාග්‍යවත් බුදුපියාණන් වහන්සේගේ නිවැරදි ගමන් මාර්ගය අනුගමනය කරමින් තෘෂ්ණාවට නොඇලී විල අතහැරයන හංසයන් සේ කුඩා මහත් හැමදේම අතහැර ගිය බුදුපියාණන් වහන්සේගේ ඖරස පුත්‍ර –පුත්‍රී රහතන්වහන්සේලා මෙන්ම රහත් තෙරණින් වහන්සේලා පිළිබඳ මෙනෙහි කළ මොහොතකුදු විරාගයෙන් සිත පිනා යනු නොඅනුමානය.

සියලු සත්වයෝ ආහාරය මුල්කොටගෙන සිටින්නෝ ය

ලෝකයේ ජීවත් වන ඕනෑම සත්වයෙක් ආහාරය තුළින් ජීවිතය පවත්වාගෙන යන බව බුදුදහමින් පෙන්වා දී ඇත. මෙය ප්‍රායෝගික වශයෙන් ද ප්‍රත්‍යක්ෂ කරුණකි. ජීවිතයක පැවැත්ම ඇත්තේ ආහාර තුළිනි. ආහාර නොමැති වුවහොත් ජීවිතයෙහි පැවැත්ම රඳා නොපවතී. බුදුරජාණන් වහන්සේ එය අත්දැකීමෙන්ම දැන ලෝක සත්වයාටද දේශනා කළහ.

නරකට ඇදී ගිය සිත සැපතට වැඩී ගිය මඟ

බුදුරජාණන් වහන්සේ සැවැත්නුවර වැඩ වාසය කරන සමයෙහිදී සිදුවු එක්තරා සිදුවීමක් මෙසේය. එකල ඉතාම දුප්පත් මනුෂ්‍යයෙකු ජීවත්වූ අතර මේ පුද්ගලයා දුප්පත් නිසාම සමහර වේලාවට ඇතැම් පුද්ගලයන්ට බැලමෙහෙවරකම් කරමින් තමන්ගේ ජීවනෝපාය සකස් කරගනු ලැබුවා. තවත් අවස්ථාවක නඟුලක් රැගෙන රෙදි කඩකින් සිරුර වසාගෙන නඟුල යොදා ගනිමින් සී සෑම ආදි කටයුතුවල යෙදී එයින් ලැබෙන ආදායමෙන් ජීවත් වුණා.

පුද්ගල හඳුනා ගැනීම

 

ඉල් පුර පසළොස්වක පෝදා දම් දෙසුම 

 

නමෝතස්ස භගවතෝ
අරහතෝ සම්මා සම්බුද්ධස්ස.
තීණිමානි භික්ඛවේ බාලස්ස බාල ලක්ඛණානි
බාල නිමිත්තානි බාල අපදානිච.


පින්වත්නි,

දුක ඇතිවන්නේ අනවබෝධය නිසා නොවේද?

වප් අමාවක පොහොය දවසේ “සුපසන් ජීවිතයකට" ධර්ම කතා පෙළෙහි පැහැදිලි කරන්න බලාපොරොත්තු වන්නේ “ගද්දුලබද්ධ” සූත්‍ර දේශනාව ආශ්‍රය කරගෙන දහම් කතාවකි. මෙම දහම් කතාවත් දුකට අකැමැති සැපට කැමැති ගිහි හෝ වේවා, පැවිදි හෝ වේවා සෑම කෙනෙකුටම මහත් වූ සුවයක්, සැනසිල්ලක් ලබන්නට පුළුවනි.

කරන කලට පව් මිහිරිය

ලෝභ, දෝස මෝහ යනුවෙන් අකුසල මූලයන් තුනක් වෙති. මෙම මානසික මූලධර්ම පදනම් කරගෙන සිත කය වචන යන තිදොර උපයෝගී කරගෙන ඒකරාශීවන චේතනා පාපකර්ම නම් වේ. මේවා සිදුකරන විට දැනෙන්නේ මිහිරියාවකි.