සමස්ත ලෝකයේම දක්නා ලැබෙන එකම පොදු සාධකය වන්නේ විවිධත්වයයි. සෑම දෙයක්ම එකකට එකක් වෙනස් සේ පැවැත්ම හා වෙනසකට අනුගතවීම විශ්ව සාධාරණ සත්‍යයකි. ඒ තත්ත්වය තුරුලතා ආදී ස්වභාව පරිසරයේ ද, සතා සීපාවා ඇතුළු ජීව පරිසරයේ ද විවිධ පාට හා පරිසර සාධක සහිත මානව සමාජයේ ද දක්නා ලැබෙන ප්‍රකට සත්‍යතාවයි.
මේ ස්වභාවය වෙනස් කළ හැක්කක් නොවේ. යමෙක් එබඳු වෙනස්කමක් ගැන සිතන්නේ නම්, ඒ සිතිවිල්ල පවා ඔහුටත්, එබඳු සිතිවිලි පැතිරුණු සමාජයටත් මහත් සේ විපත්තිදායක වන්නක් බව ධර්මානුකූලව සිතන විට පෙනී යන්නකි.
මේ විවිධත්වය හා බැඳුනු අනිත් ස්වභාව සංසිද්ධියනම් ‘වෙනස්වීම’ හෙවත් නිත්‍ය නොවන තත්ත්වයයි. මෙනිසා මේ කාරණා දෙකම එකවිට සලකන්නට බුදුරජාණන් වහන්සේ දස ධම්ම සූත්‍රයේදී අනුදැන වදාළහ. ‘නානාභාවෝ විනාභාවෝති පබ්බජිතේන අභිණ්හං පච්ච වෙක්ඛිතබ්බං....’ ලෝකයේ පවත්නා නානාභාවය, විවිධත්වය හා වෙනස්වන ස්වභාවය නිතර සිහි කළයුතු කරුණක් බව එහිදී අවධාරණය කර ඇත. ඒ අනුව අප අවබෝධ කරගත යුතු වන්නේ අනිත්‍ය, දුක්ඛ, අනාත්ම වශයෙන් පවත්නා ත්‍රිලක්ෂණයේ එන ස්වභාව ධර්මයට මේ විවිධත්වය හා සෘජු ලෙසම සම්බන්ධව පවත්නා බවයි. එනම්, විවිධත්වය යනු අනිත්‍යතාවයේ ම එක් අවස්ථාවක් වන බවයි.
